Özbekler, Orta Asya’nın en kalabalık Türk halklarından biridir ve kökenleri Karahanlılar, Harzemşahlar, Altın Orda ve Timurîler gibi devletlere dayanır. Bugünkü etnik Özbek kimliği, özellikle 15. yüzyılda Şeybânî Han’ın liderliğinde Altın Orda’dan ayrılan boyların Harezm ve Maveraünnehir’e yerleşmesiyle şekillenmiştir. “Özbek” adı, Altın Orda hanı Özbek Han’dan gelmekte olup zamanla bir etnik kimliğe dönüşmüştür. 16. yüzyıldan itibaren Buhara, Hive ve Hokand Hanlıkları altında örgütlenen Özbekler, Farsça, Arapça ve Çagatay Türkçesinden etkilenmiş güçlü bir edebî ve kültürel miras oluşturmuşlardır.

Özbekler, 19. yüzyılda Rus İmparatorluğu’nun Orta Asya’yı işgaliyle sömürge sürecine girmiş, hanlıklar birer birer ortadan kaldırılmıştır. 1917 Bolşevik Devrimi’nden sonra kurulan Sovyetler Birliği’ne dahil edilen Özbekistan, 1924 yılında “Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti” statüsü kazanmış, bu süreçte dinî yapılar, tarikatlar ve geleneksel yaşam büyük baskı altına alınmıştır. Komünist ideoloji doğrultusunda camiler kapatılmış, Arap alfabesi yasaklanmış, Özbek dili Latin ve ardından Kiril harflerine geçirilmiştir.

1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Özbekistan bağımsızlığını ilan etmiş, başkent Taşkent merkezli yeni bir ulus-devlet yapılanması sürecine girmiştir. Ancak bu dönemde de otoriter yönetim anlayışı nedeniyle siyasi muhalefet ve dinî yapılar sıkı kontrol altında tutulmuştur. 2016’dan sonra yapılan reformlarla ekonomik ve kültürel alanda açılımlar sağlanmış, Özbek kimliği uluslararası alanda daha görünür hâle gelmiştir.

Günümüzde Özbekler, başta Özbekistan olmak üzere Afganistan, Tacikistan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Rusya, Çin ve Türkiye gibi ülkelerde yaşamaktadır. Toplam nüfusları 35 milyonu aşkındır. Dil olarak modern Özbekçe konuşan bu halk, İslam dinine mensuptur ve Sünnî-Hanefî geleneğini sürdürmektedir. Bugün Özbekler, hem köklü bir tarihî mirası hem de gelişen bir kültürel kimliği temsil etmektedir.